Yabancıların Türkiye’de çalışma izinleri ve esasları
Türkiye’de bulunan Yabancıların Türkiye’deki çalışmalarını izne bağlamak ve bu yabancılara verilecek çalışma izinleri ile ilgili esaslar 8174 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun’da düzenlenmiştir. Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, yabancıların Türkiye’de bağımlı veya bağımsız çalışmaya başlamadan önce izin almaları gerekmektedir. Türkiye dışında ikamet eden yabancılar, çalışma izni başvurularını bulundukları ülkelerdeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine yapar. Temsilcilikler ise, bu başvuruları doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına iletir. Bakanlık ilgili mercilerin görüşlerini alarak başvuruları, yasada öngörülen koşullar çerçevesinde değerlendirir ve durumu uygun görülen yabancılara çalışma izni verir. Bu izin, çalışma vizesi ve ikamet izninin alınması halinde geçerlilik kazanır. Çalışma izin belgesini alan yabancıların, bu belgeyi aldıkları tarihten itibaren en geç doksan gün içinde ülkeye giriş vizesi talebinde bulunmaları, ülkeye giriş yaptıkları tarihten itibaren en geç otuz gün içinde İçişleri Bakanlığına ikamet tezkeresi almak için başvurmaları zorunludur. Türkiye’de geçerli ikamet izni olan yabancılar veya bunların işverenleri başvurularını Bakanlığa yurt içinden de yapabilir.
5682 sayılı “Pasaport Kanunu”a ve 5683 sayılı “Yabancıların İkametgah ve Seyahatleri Hakkında Kanun”a göre ülkeye yasal yollardan giriş yapmış bir yabancının Türkiye’de çalışmaya başlamadan önce çalışma vizesi, çalışma izni ve ikametgah tezkeresi alması gereklidir. Ayrıca, yabancıların çalışacağı işin Türk Kanunları uyarınca yasaklanmamış olması da zorunludur.
Mesleki hizmetler kapsamında çalışacak yabancılara akademik ve mesleki yeterlilik ile ilgili işlemleri tamamlanıncaya kadar, ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla bir yılı geçmemek üzere ön izin verilebilir. Çalışma izinleri, ikamet sahibi yabancılar veya bunların işverenlerinin Bakanlığa yazılı talebi üzerine, Kanun ve bu Kanuna göre çıkarılan yönetmelik hükümlerine göre verilir ve uzatılır.
Diğer kanunlarda yer alan, yabancıların çalışamayacağı iş ve mesleklere dair hükümler saklıdır.
Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliğinin 13. maddesi uyarınca; 02/08/2010 tarihi itibariyle uygulanmaya başlanmış olan değerlendirme kriterleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayınlanmıştır. Buna göre, çalışma izni talep edilen işyerinde en az beş Türk vatandaşının istihdamı zorunludur. İzin isteyen yabancının şirket ortağı olması halinde beş kişilik istihdam şartı, Bakanlıkça verilecek bir yıllık çalışma izninin son altı ayı için aranır. Aynı işyerinde birden fazla yabancı için çalışma izni talebinde bulunulması durumunda, çalışma izni verilen ilk yabancıdan sonraki her bir yabancı için ayrı ayrı beş T.C. vatandaşı istihdamı aranacaktır. Ayrıca, şunu da belirtmekte yarar var ki uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde, eğlence sektörü ile turizm-animasyon organizasyon firmalarında istihdam edilecek yabancılar için en az 10 T.C. vatandaşı çalıştırılması halinde ayrıca kota uygulanmayacaktır. 02/08/2010 tarihi itibariyle uygulanmaya başlanmış olan değerlendirme kriterleri ile ilgili daha detaylı bilgiye http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/csgb.portal?page=duyuru&id=duyuru13 adresinden ulaşabilirsiniz.
